Peesblessures

Rust herstelt balans van afbraak en opbouw

Een peesblessure kan hinderlijk zijn en lang duren. Hoe voorkom je een ernstige blessure? Op tijd de signalen onderkennen, zegt fysiotherapeut Jan Peter Valk van Kernpraktijken Ooster Ee, en rust nemen.

Fanatieke hardlopers en tennissers kennen het. Je bent lekker bezig met een trainingsschema en dan opeens houdt het op, een peesblessure. Je wordt gedwongen om het rustig aan te doen. Maar niet alleen sporters hebben er last van. Te fanatiek de heg geknipt; een kano-uitje met de familie; de buitenboel geschilderd. En dan de volgende dag pijn. Als een pees overbelast wordt, kunnen er kleine scheurtjes ontstaan. Ze veroorzaken pijn in  de pees, bij pols, hiel, schouder, heup, knie of achillespees.
Pezen zijn ervoor gemaakt om belast te worden, het is hun bestaansreden. Daarom  is het helemaal niet erg om pezen te belasten, zegt fysiotherapeut Jan Peter Valk. ‘Belast je ze echter zwaarder dan normaal dan reageert de pees met nog net niet een beschadiging. Dat is natuurlijk. Maar zo’n pees moet dan wel de tijd hebben om te herstellen.’

Die hersteltijd neemt niet iedereen. Gaat wel weer over, denken sommige mensen. En dat is ook zo, zegt Jan Peter Valk. Maar dan moet je niet maar doorgaan. ‘Vooral sporters zijn vaak te ongeduldig om het herstel af te wachten. Terwijl je echt moet wachten tot je geen pijn meer hebt. In het beginstadium duurt dat meestal maar een paar dagen.’
Een pees die geen rust krijgt, kan ontsteken. De cellen in de pees zijn dan namelijk nog niet klaar met hun herstelwerk en de pees kan nog niet goed de volgende stoot opvangen. Als reactie daarop gaan de cellen nog harder werken. Ze kunnen ontstekingsstofjes uit gaan scheiden en er ontstaat meer zwelling. Die reacties zorgen voor pijn.

Bij de beschadiging van een pees kun je verschillende stadia onderscheiden. De beide fysiotherapiepraktijken in Monnickendam zetten daarvoor soms echografie in.  Daarmee kan worden bekeken of een pees is aangedaan en zo ja in welk stadium dat is. Oefeningen moeten namelijk aangepast worden aan dat stadium. Eerst zien we een  reactieve fase, waarbij rust de balans in de pees nog kan herstellen. Gebeurt dat niet dan wordt de balans van afbraak en opbouw verstoord. Een pees kan in deze tweede fase nog steeds herstellen, vertelt Jan Peter, maar dat duurt wel langer (zes tot twaalf weken). De fysiotherapeut kan oefeningen geven. De derde fase is de degeneratieve pees. In de pees zijn kleine scheurtjes ontstaan die niet of nauwelijks meer herstellen. Langdurig oefenen (tot wel zes maanden) kan helpen, maar mensen zullen zich er ook bij neer moeten leggen dat ze minder kunnen, bijvoorbeeld nog wel wandelen, maar niet meer hardlopen. In de vierde fase is er sprake van een totale scheur, die soms geopereerd moet worden. De pijn is er voortdurend en bewegen wordt steeds moeilijker en pijnlijker. Zorg dat het zover niet komt, waarschuwt Jan Peter. Ken je lichaam en neem voldoende rust.

Wat is een pees?

Een pees verbindt een spier met een bot. Via de pees wordt de kracht en de energie van de spier overgedragen op het bot. Hierdoor ontstaat beweging in een gewricht. Een pees is, net als een touw, samengesteld uit in lengtegerichte vezelbundels. Ze bestaan uit biochemisch materiaal dat ervoor gemaakt is om krachten over te brengen.
De bekendste pezen zijn de achillespees en pees van de onderarmstrekkers, bekend van de tennisarm.  Ook mensen die niet tennissen kunnen een tennisarm krijgen, door een statische houding (statische aanspanning van de spieren) van de onderarm en hand, bijvoorbeeld bij kantoorwerk. De pees krijgt te weinig ontspanningsmomenten voor herstel.

Voor achillespezen geldt hetzelfde. Hier gaat het bijvoorbeeld vaak mis bij hardlopers. Ruim tien procent van de hardlopers krijgt problemen aan de achillespees. Dat kan komen door de timing van trainingen (frequentie en duur van de rustmomenten), maar ook door verkeerde looptechniek. Een trainer heeft een belangrijke rol bij het op tijd inbouwen van rust.

Hoe voorkom je peesletsel?

• Hou pezen zo vroeg mogelijk pijnvrij en in goede conditie, hoe oud je ook bent.
• Zorg dat je niet te weinig belast, dus wees actief met sporten.
• Wees alert als je gaat inspannen na een rustperiode.
• Grote belasting is zelden schadelijk, behalve als de belasting abrupt geschiedt.
• Als je 24 uur na een activiteit napijn hebt, zorg dan dat de pijn is weggetrokken voordat je start met de daaropvolgende activiteit en pas zo nodig tijdelijk de belasting aan.
• Hou rekening met je leeftijd. Hoe ouder je bent des te meer tijd een pees nodig heeft om te herstellen.
• Stop met roken. Uit onderzoek blijkt dat rokers eerder peesletsel oplopen.