Handtherapie

Algemeen

Handtherapie is een specialisatie binnen de fysiotherapie en betreft behandeling van klachten aan hand, pols en onderarm/elleboog.

Tijdens de behandeling kunnen de volgende zaken aan de orde komen: wondverzorging; littekenbehandeling; verbeteren van de beweeglijkheid; oefeningen voor kracht en coördinatie; advies/aanmeten van een brace of spalk; advies met betrekking tot het inzetten van de hand/pols tijdens het uitvoeren van dagelijkse activiteiten. In een aantal gevallen wordt u geadviseerd om een röntgenfoto te laten maken en wanneer uw klachten niet verminderen door handtherapie kunt u worden doorverwezen naar een handspecialist voor eventueel medicatie, een injectie of operatie.

Wanneer naar de handtherapeut:

• Klachten aan pols/hand/onderarm
• Letsels zoals een breuk of bewegingsbeperkingen
• Revalidatie na operatie
• Compressie syndromen
• Chronische klachten pols/hand/onderarm
• Peesontstekingen (Trigger Finger, Morbus de Quervain)
• Pols Instabiliteit
• Artrose
• CRPS (Complex Regionaal Pijnsyndroom)

Duimartrose

Wat is duimartrose?

Artrose van de duim (CMC-1 artrose) komt veel voor. Met name na 45 jaar, meer bij vrouwen dan bij mannen en voornamelijk bij vrouwen na de menopauze. Het basis gewricht van de duim is een heel beweeglijk gewricht en kan daardoor grote bewegingen maken om te grijpen en kracht te zetten.

In eerste instantie kan iemand met duimbasis artrose last hebben van pijn tijdens kracht zetten en verminderde kracht ervaren. Soms is er sprake van zwelling. In een later stadium kan verminderde beweeglijkheid, stijf gevoel en nachtelijke pijn aanwezig zijn.

Hoe kan fysiotherapie u bij duimartrose helpen?

De handtherapeut kan testen doen om te kijken of er sprake is van artrose, eventueel kan er in overleg met de huisarts een röntgenfoto gemaakt worden om de diagnose te bevestigen.

Handtherapie bestaat meestal uit een uitgebreid onderzoek en analyse van de oorzaak. Vervolgens krijgt de patiënt adviezen om verdere progressie te voorkomen, door middel van gewrichtsbeschermende voorlichting en eventueel aanpassingen.

Het aanleren van de juiste stand van de duim tijdens activiteiten is nuttig. Verder zijn spierversterkende) oefeningen gericht op souplesse van de duim een onderdeel van de behandeling. Eventueel kan een brace of spalk een hulpmiddel zijn om de duim te ontzien en verdere overbelasting tegen te gaan.

Carpaal Tunnel Syndroom

Wat is Carpaal Tunnel Syndroom?
 Het Carpaal Tunnel Syndroom (CTS) is een klachtenpatroon veroorzaakt door een beknelling van de middelste armzenuw (nervus medianus) in het verloop van de carpale tunnel. Dit is een tunnel die gevormd wordt door een aantal handwortelbeentjes. In deze tunnel lopen ook de buigpezen van de vingers en de pols.

Bij CTS kunnen de klachten nogal wisselen of verschillend worden ervaren. Zo kunt u onder andere last hebben van:

• Een prikkelend en pijnlijk gevoel in de handpalm en vingers; tintelingen vooral in duim, wijsvinger en middelvinger
• Een gezwollen en doof gevoel in de hand; vaak ‘s nachts
• Uitstralende pijn naar de onderarm, elleboog en schouders
• Vermindering van de kracht van de hand

Het vaststellen van de diagnose CTS gebeurt op basis van de klachten van de patiënt en de bevindingen bij lichamelijk onderzoek. Eventueel kan er bij een neuroloog ter bevestiging van de diagnose een elektrisch spieronderzoek (EMG) worden uitgevoerd.

Hoe kan fysiotherapie u bij een Carpaal Tunnel Syndroom helpen?

De behandeling zal onder andere bestaan uit het aanmeten van een (nacht)spalk, oefeningen en ergonomische- en houdingsadviezen. In sommige gevallen kan een injectie uitkomst bieden of is een operatie nodig waarbij het dak van de carpale tunnel wordt doorgenomen om weer ruimte te geven aan de zenuw.

Morbus de Quervain

Wat is Morbus de Quervain?

De Quervain is een ontsteking van de pezen en/of de peesschede aan de duimzijde van de pols. Repeterende bewegingen met de duim, zoals veel met de pols draaien en krachtig dingen beetpakken kunnen de oorzaak zijn. De Quervain kan ook acuut, door bijvoorbeeld een val, ontstaan.

Symptomen zijn:

• Pijn aan de duimzijde van de pols
• De pijn kan uitstralen naar de onderarm
• Een zwelling aan de duimzijde van de pols, waarbij de duim in de beweging blijft steken of knakt wat gepaard gaat met pijn
• De pijn verergert bij repeterende bewegingen van de hand en duim, vooral bij het met kracht vastpakken van voorwerpen of het draaien van de pols

Hoe kan fysiotherapie u bij Morbus de Quervain helpen?

De behandeling zal bestaan uit het vermijden van de pijnlijke bewegingen of het aanmeten van een brace of spalk, oefentherapie en ergonomische- en houdingsadviezen.

Wanneer fysiotherapie onvoldoende effect heeft kan in overleg met de huisarts tijdelijk ontstekingsremmers worden voorgeschreven of een corticosteroid injectie gegeven worden. In een uiterst geval is het nodig om een kleine operatie te verrichten waarbij de peesschede geopend wordt om zodoende de aangedane pezen meer bewegingsruimte te geven.

Trigger finger

Wat is een trigger finger?

Een trigger finger (TenoVaginitis Stenosans TVS of haperende vinger) is een ontsteking van één van de buigpezen van de vingers of van de huls waarmee de pees op het bot vastzit. In beide gevallen kan de pees niet vrij bewegen en loopt vast. De vinger kan niet meer worden gestrekt.

Een trigger finger begint vaak met pijn of een vervelend gevoel aan de basis van de vinger of duim. Soms is er een zwelling zichtbaar of voelbaar. De oorzaak van een trigger finger is niet altijd duidelijk. Het ontstaat vaak door een overbelasting of repeterende bewegingen.

Hoe kan fysiotherapie u bij een trigger finger helpen?

De pees krijgt in de eerste instantie rust door middel van een spalk of kokertje. Daarnaast krijgt u specifieke oefeningen. Als er onvoldoende effect is, kan er kozen worden voor een injectie in de peesschede. In sommige gevallen is een (kleine) operatie aan de vinger nodig.


Gebroken pols

Wat is een gebroken pols?

Bij een gebroken pols gaat het in driekwart van de gevallen om een breuk van het spaakbeen (distale radiusfractuur) en/of de ellepijp (ulna).

Afhankelijk van de breuk zijn er verschillende opties.

In sommige gevallen wordt de pols opnieuw gezet, waarna een gipsspalk wordt aangebracht. Soms is het nodig te opereren en de pols met pennetjes of platen en schroeven te herstellen.

Het doel van deze operatie is om de pols oefenstabiel te maken, zodat u snel kunt starten met handtherapie.

Hoe kan fysiotherapie u bij een gebroken pols helpen?

Onder leiding van de fysiotherapeut oefent u om de vingers, hand en pols weer goed beweeglijk te maken. Dit is onder andere om verklevingen te voorkomen en eventuele littekens te versoepelen. In een later stadium, als de breuken voldoende zijn geheeld, wordt de kracht van de hand en pols weer opgebouwd. Samen met uw fysiotherapeut probeert u de functie optimaal te herstellen. Afhankelijk van de ernst van de breuk(en) kan de revalidatie wel zes tot twaalf maanden duren.

Gebroken hand of vinger

Wat is een gebroken hand of vinger?

Gebroken vingers of gebroken middenhandsbeentjes komen veel voor. Ongeveer 20% van alle bezoeken aan de Spoedeisende Hulp betreft letsels aan de hand of pols. Een breuk ontstaan altijd na een acuut moment, ook wel trauma genoemd.

Behandeling bij de handtherapeut 
Een vinger gaat relatief kort in het gips, anders is er kans op verklevingen en herstelt de vinger moeizamer.

De uitkomst van de behandeling wordt bepaald door oefenen! Het is dus van groot belang dat u zo snel mogelijk na de operatie of na het verwijderen van het gips naar een handtherapeut gaat.

Hoe kan fysiotherapie u bij een gebroken hand of vinger helpen?

Een vinger moet bewegen en kan dus niet te lang in het gips, anders vergroeien de pezen met het bot of het gewrichtskapsel. Dit noemen we adhesies of verklevingen. Het is heel moeilijk om daarna een vinger of hand weer op gang te krijgen. Daarom moet een gebroken vinger of hand soms zo snel mogelijk worden geopereerd.

De uitkomst van de behandeling wordt bepaald door oefenen! Het is dus van groot belang dat u zo snel mogelijk na de operatie of na het verwijderen van het gips door een handtherapeut wordt begeleid. Door vroeg met oefenen te starten proberen we verklevingen zoveel mogelijk te voorkomen en de normale functie weer te verkrijgen.

De fysiotherapeut helpt u bij het weer soepel maken van de vingers, hand of pols, behandelt eventueel aanwezige littekens en helpt u bij het opbouwen van uw kracht en vaardigheid.

Mallet finger

Wat is een mallet finger?

Een mallet finger, oftewel een hamervinger ontstaat doordat u de gestrekte vinger stoot. Bijvoorbeeld tijdens het opmaken van het bot, of tijdens balsporten.

De strekpees scheurt los van de aanhechting op het bot ter hoogte van het laatste vingerkootje. Soms gaat dit gepaard met een stukje bot. In een aantal gevallen moet er dan worden geopereerd.

In beide gevallen gaat het eindkootje van de vinger afhangen en kan niet meer goed worden gestrekt. De vinger lijkt dan op een hamertje (in het Engels ‘mallet’).

In het begin is de vinger pijnlijk en gezwollen rondom het laatste vingerkootje. Deze staat gebogen en kan niet zelfstandig meer worden gestrekt.

Hoe kan fysiotherapie u bij een mallet vinger helpen?

Ga zo snel mogelijk naar een handtherapeut voor het aanmeten van een spalk. Deze moet 6-8 weken lang dag en nacht worden gedragen, zodat er geen spanning op de gescheurde pees komt. Zelfs bij schoonmaken van de vinger moet hij worden ondersteund. Uw handtherapeut kan vertellen hoe u dit het beste kan doen. 
Bij een groot deel van de patiënten is deze voldoende en kunnen zij daarna de vinger weer gebruiken en word buiging van de vinger langzaam volgens een bepaald schema weer opgebouwd en krijgt u oefeningen meer.

Mocht de vinger na 6-8 weken dragen van een spalk nog niet willen strekken, zal er nogmaals zes weken een spalk gedragen moeten worden. Heeft dit ook onvoldoende resultaat, dan zal de vinger geopereerd moeten worden.


Skiduim

Wat is een skiduim?

Een skiduim wordt meestal veroorzaakt door een ongeval waarbij de duim krachtig zijwaarts wordt getrokken. Dit ontstaat veelvuldig tijdens een ongeval met skistok. Het kan ook ontstaat bij repeterende bewegingen van de duim, dit noemen we een Game keepers thumb.

Direct na het letsel is er pijn, zwelling, een bloeduitstorting en verminderde beweeglijkheid van de duim. Later kan er, indien niet of onvoldoende behandeld, instabiliteit van het gewricht optreden met pijn en vervroegde slijtage van het kraakbeen als gevolg.

De behandeling is afhankelijk van de stabiliteit van het gewricht en eventuele schade aan het kraakbeen van het gewricht.

Hoe kan fysiotherapie u bij een skiduim helpen?

Is het gewricht stabiel, dan kan volstaan worden met alleen een spalkbehandeling van ongeveer 4 tot 6 weken aangevuld met handtherapie. De therapie zal bestaan uit gerichte oefeningen.

Is het gewricht instabiel, is er een stukje bot met het bandje afgescheurd of zit er een peesje tussen de uiteinden van het gescheurde bandje (een zogenaamde Stener laesie) dan is een hersteloperatie nodig.

Hyperextensietrauma vinger

Wat is een hyperextensietrauma van de vinger?

Een van de meest voorkomende handletsels is het hyperextensietrauma (overstrekken) van de vinger. Er kan aanzienlijke schade aan het gewrichtskapsel ontstaan. Een van de structuren die frequent scheurt, is de volaire plaat. Deze bevindt zich ter hoogte van de vingers aan handpalmzijde en zorgt voor stabiliteit.

Vervolgens kunt u last hebben van;

• Pijn, zwelling en soms verkleuring aan de vinger (ter plaatse van het middelste kootje).
• Instabiliteit van de vinger.
• Stijfheid van de vinger.

De diagnose wordt gesteld door middel van een röntgenfoto en lichamelijk onderzoek.

Voor de niet operatieve behandeling komt u terecht bij de handtherapeut.

De behandeling is gericht op het herstel van de vingerfunctie en het voorkomen van complicaties. Er wordt een spalk gemaakt en u krijgt gericht oefeningen. Na 6 – 8 weken kunnen activiteiten weer opgebouwd worden.

Hoe kan fysiotherapie u bij een hyperextensietrauma van de vinger helpen?

Voor de niet-operatieve behandeling komt u terecht bij de handtherapeut. De behandeling is gericht op het herstel van de vingerfunctie en het voorkomen van complicaties. Uw handtherapeut zal een spalk voor u maken. De spalk voorkomt dat u de vingers volledig kunt strekken. Het is wel belangrijk de vingers te blijven buigen, ook in de spalk. Hierdoor voorkomt u dat de vingers stijf worden. De spalk zal 3- 4 weken gedragen moeten worden. Daarna kan in overleg met uw handtherapeut het dragen worden afgebouwd.

Tijdens de behandelingen worden oefeningen uitgelegd die u thuis kan uitvoeren. Deze oefeningen bevorderen het herstel en voorkomen dat de vingers stijf worden. Na 6 – 8 weken kunnen activiteiten weer opgebouwd worden.

Handtherapie na een operatie

Handtherapie na een operatie aan de hand of pols is onmisbaar. Door gerichte specialistische handtherapie wordt het resultaat van de operatieve ingreep geoptimaliseerd. Bij de revalidatie na een operatie moet rekening worden gehouden met uiteenlopende resultaten op chirurgie. Specialistische kennis over de ingreep, de anatomie, genezing en passende revalidatie is essentieel voor een optimaal resultaat.

De inhoud en intensiteit wordt per persoon afgestemd. Het kan onder andere bestaan uit; wondverzorging en oedeembehandeling, littekenbehandeling, krachtherstel en verbetering van beweeglijkheid, advies over hulpmiddelen/braces en ergonomische adviezen.